Biznes

Na odbywającym się właśnie w Monachium Expo Real 2024 dominują umiarkowanie optymistyczne nastroje. Uczestnicy jednego z najważniejszych wydarzeń branży nieruchomości na świecie wyrażają nadzieję, że 2025 rok przyniesie wyniki, jakie notowane były na rynku inwestycyjnym w najlepszych latach, zarówno pod względem wartości, jak i ilości zawieranych transakcji.
– Na tegorocznych targach Expo Real 2024 w Monachium widoczny jest umiarkowany optymizm wśród inwestorów działających na rynku nieruchomości w Polsce. W trakcie spotkań i paneli szczególne zainteresowanie Polską wykazywali inwestorzy z krajów bałtyckich, a także z Czech, Słowacji i Węgier – informuje Bartłomiej Zagrodnik, Managing Partner, CEO w Walter Herz. – Chociaż nastroje pozostają ostrożne, wielu uczestników targów podkreślało, że kolejne kwartały mogą przynieść pozytywne wyniki na polskim rynku – dodaje.
Bartłomiej Zagrodnik, zaznacza że w centrum uwagi znalazł się przede wszystkim sektor PRS (Private Rented Sector) oraz rynek mieszkaniowy. – Polska wyróżnia się na tle regionu stabilnością i korzystnym klimatem inwestycyjnym. To sprawia, że inwestorzy oraz deweloperzy widzą duży potencjał w dalszym rozwoju tego segmentu. Rośnie również zainteresowanie sektorem Data Center, który zyskuje na znaczeniu, choć jak dotąd w Polsce jest to rynek, na którym transakcje dopiero zaczynają się pojawiać – przyznaje Bartłomiej Zagrodnik.
Podkreśla, że w opinii uczestników Expo, czwarty kwartał 2024 roku zapowiada się dynamicznie. – Przede wszystkim oczekiwane są kolejne transakcje portfelowe oraz znaczące akwizycje nieruchomości w segmentach magazynowym, biurowym i retail. Liczne przesłanki przemawiają za tym, że ostatnie miesiące bieżącego roku będą owocne w transakcje, co pozwoli zamknąć ten rok pozytywnym wynikiem i daje podstawy do optymistycznych prognoz na 2025 rok – informuje.
Expo Real 2024 pokazało, że Polska niezmiennie jest atrakcyjnym rynkiem inwestycyjnym. Inwestorzy patrzą z nadzieją w przyszłość, licząc na dalszy rozwój i stabilizację rynku, co zapoczątkowały ostatnie obniżki stóp procentowych w strefie euro.
Międzynarodowe Targi Nieruchomości i Inwestycji EXPO REAL w Monachium oferują kompleksowy przegląd wydarzeń, zagadnień, innowacji i rozwiązań w sektorze nieruchomości. Impreza organizowana jest od 1998 roku w październiku. W wydarzeniu biorą udział liderzy branży z całego świata.

Firma KRUK S.A., lider rynku zarządzania wierzytelnościami w Polsce i Europie, wynajęła 6 000 mkw. powierzchni w należącym do Vastint Poland kompleksie biurowo-hotelowym B10 we Wrocławiu. W złożonym procesie najmu oraz aranżacji nowego biura kompleksowego wsparcia doradczego najemcy udzieliła firma Walter Herz.

– Decyzja o zmianie biura wynikała z potrzeby optymalizacji i poprawy standardu miejsca pracy. Chcieliśmy, by przestrzeń, dzięki przemyślanemu układowi funkcjonalnemu, wpierała kooperację i integrację zespołu, a jednocześnie dostarczała komfortowych warunków do współpracy z klientami oraz partnerami biznesowymi. Zdecydowaliśmy o wyborze B10 ze względu na usytuowanie kompleksu, wysoki standard oferowanej powierzchni, rozwiązań technologicznych oraz usług. Ważnym aspektem była dla nas także certyfikacja budynku, który spełnia wymogi ESG i jest przyjazny dla osób z niepełnosprawnością – mówi Tomasz Ignaczak, General Director w firmie KRUK S.A.

Firma KRUK S.A. rozpoczęła działalność w 1998 roku we Wrocławiu. Specjalizuje się w zarządzaniu wierzytelnościami. W swojej branży plasuje się na pozycji lidera w Polsce, jak i w Europie. Prowadzi działalność w siedmiu krajach starego kontynentu, stojąc na straży norm społecznych i prawnych. Grupę tworzy ponad 20 dedykowanych spółek, dzięki czemu może zapewnić kompleksowy, nowoczesny i zintegrowany pakiet usług.

– Jest nam niezmiernie miło, że firma KRUK dołączyła do grona firm, które postawiły na nasz kompleks. B10 przyciąga firmy bogatą ofertą biur i infrastrukturą, zawierającą szereg udogodnień. Na biuro w naszej inwestycji decydują się firmy wiodące na polskim rynku oraz organizacje międzynarodowe zainteresowane nowoczesnymi i dobrze zlokalizowanymi powierzchniami we Wrocławiu. W Vastint Poland dokładamy starań, aby zapewniać im najlepsze warunki pracy. Mam nadzieję, że biuro spełni oczekiwania zespołu firmy, a nowa siedziba będzie sprzyjała jej dalszemu rozwojowi – mówi Marek Ulanecki, Senior Leasing Managerem w firmie Vastint Poland.

– Współpracę z firmą KRUK zapoczątkowało zaproszenie do konkursu na brokera nieruchomości, które otrzymaliśmy na początku 2023 roku. Wsparcie klienta w procesie zmiany i aranżacji nowego biura wymagało od naszego zespołu projektowego wszechstronnego zaangażowania. Podczas realizacji procesu najmu wdrożyliśmy pełen pakiet naszych usług. Dodatkowo, rekomendowaliśmy takie usługi, jak badanie miejsca pracy i organizacji, by zyskać wytyczne do space planów, usługi architekta, czy project management. Jednym z założeń budżetowych było wyeliminowanie dopłaty do aranżacji powierzchni, co udało się osiągnąć, dzięki optymalizacji wyceny i owocnie zakończonym negocjacjom – informuje Mateusz Strzelecki, Partner/Head of Tenant Representation w Walter Herz.

– Wybór lokalizacji oraz koncepcji aranżacyjnej biura w przypadku tego projektu poprzedzało wiele analiz, finansowych, technicznych, lokalizacyjnych oraz negocjacji dotyczących warunków umowy. W czasie szeroko zakrojonego poszukiwaniem odpowiedniej powierzchni, podjęliśmy także próbę renegocjacji dotychczasowej umowy najmu, aby znaleźć najkorzystniejsze rozwiązanie. W projekt zaangażowane było kilka firm, nad pracami których czuwaliśmy. Realizacja tak wymagającego procesu obejmowała m.in. rekomendację i koordynowanie podwykonawców, udział we wszystkich spotkaniach projektowych, czy negocjacje warunków umownych i finansowych kontraktu. Przeprowadzaliśmy konkurs na wybór pracowni architektonicznej i organizowaliśmy wsparcie techniczne ze względu na nietypową funkcję w postaci drukarni, doradzaliśmy w zakresie wycen, pomagaliśmy przy przeprowadzce i braliśmy udział w odbiorach – wymienia Kamila Królikowska, Associate Director w Walter Herz.

B10 to kompleks biurowo-hotelowy usytuowany przy ulicy Bolkowskiej, w zachodniej, biznesowej części Wrocławia, który został oddany do użytkowania kilka miesięcy temu. Inwestycja Vastint Poland oferuje 20 tys. mkw. powierzchni. Kompleks tworzy nowoczesny, sześciokondygnacyjny budynek biurowy oraz hotel ze 115 pokojami w opcji wynajmu długoterminowego, które połączone są wspólnym placem, zapewniającym przestrzeń do wypoczynku i rekreacji w otoczeniu zieleni.

Projekt charakteryzuje funkcjonalność, nowoczesna architektura oraz wysokiej klasy rozwiązania techniczne i materiałowe. Fasada biurowca utrzymana w stylistyce skandynawskiej. Wysokie okna zapewniają pełne doświetlenie powierzchni naturalnym światłem.

Sześciokondygnacyjny budynek biurowy w kształcie litery H ma otwarty parter z przytulną strefą recepcyjną. Stylowe lobby z nieformalnymi, wygodnymi strefami, zachęcające do spotkań zaprojektowane zostało przez londyńskie biuro architektoniczne turnerbates Design & Architecture. Dwukondygnacyjny garaż podziemny mieści 337 miejsc parkingowych, a także kompleks szatni dla rowerzystów oraz dedykowane miejsca postojowe.

Projekt architektoniczny biurowca opracowany został przez gdyńską pracownię APA Wojciechowski. Obiekt posiada certyfikat LEED v4 na poziomie Platinum. Budynek jest przykładem zastosowania rozwiązań pro-ekologicznych, ze szczególnym naciskiem na projektowanie nadające się do recyklingu, zdrowe materiały, energooszczędność i retencję wód opadowych. Zapewnia użytkownikom wysoki poziom komfortu i użyteczności.

W bezpośrednim sąsiedztwie kompleksu B10 znajduje się największe w regionie centrum handlowe Magnolia Park oraz kompleks biurowy Business Garden, oferujące bogaty wybór udogodnień,
w tym sklepy, restauracje, punkty usługowe i serwisowe. Zaledwie 50 metrów od budynku mieści się przystanek PKP Wrocław Mikołajów. Dojazd do centrum Wrocławia, jak również na lotnisko zajmuje 15 minut.

Developerem projektu jest firma Vastint Poland, należąca do Grupy Vastint, międzynarodowej organizacji, działającej na europejskim rynku nieruchomości od ponad 30 lat. Filary działalności firmy to zarządzanie portfelem nieruchomości oraz rozwój projektów biurowych, mieszkaniowych i hotelowych.

Walter Herz

Globalne przekształcenia gospodarcze wpływają na sposób funkcjonowania firm i projektowania miejsc pracy. Raport „25 trendów, które zmienią Twoje biuro w 2025 roku” opracowany przez Walter Herz, we współpracy z ekspertami z firm Workplace, ISS Polska, DECISIVE Szmigiel, Papros, Gregorczyk oraz Brill AV Media opisuje wiodące trendy, determinujące kierunek rozwoju rynku biurowego w Polsce.

– Analiza naświetla główne faktory zmian zachodzących w sektorze biurowym. Zawarte w raporcie informacje mogą stanowić inspirację do tworzenia efektywnych i optymalnych kosztowo przestrzeni biurowych, które są odpowiedzią na nowy system pracy. Można w nim też znaleźć informacje o innowacjach w projektowaniu i zarządzaniu przestrzenią oraz rozwiązaniach technologicznych wchodzących do biur, a także o nowych zapisach wprowadzanych do umów – mówi Mateusz Strzelecki, Partner/Head of Tenant Representation w Walter Herz.

Rynek biur

Główne trendy, które kształtują dzisiejszy rynek biurowy, opisuje Jarosław Zdzitowiecki, szef oddziału Walter Herz w Trójmieście. – Upowszechnienie się pracy hybrydowej sprawia, że nasila się tendencja związana z wyborem przez najemców mniejszych powierzchni oraz koncentrowaniem się firm na budynkach oferujących wysoką jakość, zlokalizowanych w atrakcyjnym otoczeniu, w centralnych częściach miast. Na znaczeniu zyskują wygodne biura, wykorzystujące nowoczesne rozwiązania techniczne i oferujące przyjazne środowisko – przyznaje Jarosław Zdzitowiecki.

Biura stają się miejscem spotkań, budowania relacji, ducha zespołu i atmosfery w firmie. Przestrzenią, która dzięki odpowiedniej aranżacji, sprzyja integracji zespołowej.

Charakterystyczna dla rynku biurowego jest niska podaż nowej powierzchni. Coraz trudniej o dobry, przyciągający pracowników adres. Nowych inwestycji jest ograniczona ilość. Popyt na najlepsze powierzchnie w centrach miast przewyższa podaż.

Wyzwaniem dla uczestników rynku są rosnące koszty fit-out’ów i service charges. Utrwala się tendencja do ograniczania kosztów związanych z wykończeniem i aranżacją nowych biur. Rośnie udział renegocjacji w strukturze najmu.

Widoczne jest również poszukiwanie przez najemców możliwości kontroli opłat eksploatacyjnych. Optymalizacja powierzchni prowadzi natomiast do wzrostu oferty podnajmu biur.

Design

Mocno zmienia się również biurowy design i profil funkcjonalny miejsc pracy. Główne tendencje w tym obszarze definiuje Bogusz Parzyszek, CEO i założyciel firmy Workplace. – Wiodący trend w aranżacji biur ma związek z potrzebą budowania kultury firmy i świadomym kształtowaniem społecznych i organizacyjnych aspektów środowiska pracy. Projektowana przestrzeń ma skutecznie animować społeczność pracowniczą, sprzyjać integracji i współpracy – wyjaśnia Bogusz Parzyszek.

Bazą procesów projektowych staje się eksperymentowanie. Jednym z kierunków jest wdrażanie wytycznych neuronaukowych, co ma służyć regeneracji psychiczno-fizycznej poprzez design i zastosowane udogodnienia.

Azymut wyznacza projektantom zmiana narracji. Miejsca pracy dostosowuje się do potrzeb osób, które regularnie korzystają z biur, a zarzucane są próby przyciągnięcia do nich wszystkich pracowników.

– Do optymalizacji przestrzeni biurowych i poprawy ich efektywności operacyjnej wykorzystywane są technologie oparte na analityce danych i modeli obliczeniowych. Inteligentne zarządzanie miejscami pracy z udziałem np. systemów rezerwacyjnych, czytających rzeczywiste wykorzystanie powierzchni redukuje marnotrawstwo zasobów – informuje Bogusz Parzyszek.

Produktywna innowacyjność jest z kolei trendem, opartym na przekonaniu, że zaprojektowana przestrzeń powinna sprzyjać osiąganiu stanu umysłu określanego jako produktywno-innowacyjny.

Fit-out and build

Alicja Muszalska, architektka w ISS – wiodącej firmie zajmującej się tworzeniem przyjaznych miejsc pracy i kompleksowym zarządzaniem obiektami – wymienia kluczowe wyznaczniki nowoczesnego fit-outu. Muszalska podkreśla, że nowoczesny fit-out biurowy opiera się między innymi na trwałości, umiarze i użyteczności. Trwałość oznacza projektowanie przestrzeni na długoterminowe umowy najmu z wykorzystaniem wysokiej jakości, trwałych materiałów, w tym pochodzących z recyklingu, zgodnie z zasadami ESG.

Umiar to efektywność kosztowa i środowiskowa, obejmująca modyfikację istniejących mebli, recykling materiałów oraz zastosowanie rozwiązań ograniczających zużycie mediów i systemów BMS oraz IoT.

Użyteczność kładzie nacisk na różnorodność i inkluzywność, wspierając politykę DEI, która sprzyja budowaniu więzi społecznych. Muszalska zwraca uwagę na to, jak istotne jest zarządzanie paradoksem polegające na balansowaniu między interesami społecznymi a środowiskowymi, np. minimalizując marnotrawstwo przy zapewnieniu różnych typów mleka.

– Spojrzenie na fit-out przez pryzmat długoterminowej inwestycji, nie tylko samej przestrzeni, ale także kultywowania relacji międzyludzkich, jest perspektywą unikalnie skandynawską. Dobrze zaprojektowana i zrealizowana aranżacja w oparciu o trendy w połączeniu z doskonałością usług facility management i zespołu, który dba o dobry stan powierzchni, dopełnia tylko harmonii jej użytkowania przez długi czas – dodaje Jan Pawlik, Workplace Management Director w ISS.

Technologia

W planowaniu biur kluczowa jest technologia. Najnowocześniejsze rozwiązania wdrażane w biurach opisuje Cezary Gromko, AV Integrations Account Manager w firmie Brill AV Media. Jego zdaniem, jednym z najszybciej rozwijających się trendów związanych z realizacją projektów w obszarze aranżacji przestrzeni biurowych jest integracja studiów podcastowych. – Firmy dostrzegają ogromne korzyści płynące z wprowadzenia rozwiązań, wykraczających poza tradycyjne zastosowania technologii AV. Studia podcastowe znacznie poprawiają komunikację wewnętrzną w organizacjach, stanowiąc jednocześnie atrakcyjny benefit dla pracowników. Podcasty streamowane zewnętrznie mogą być wykorzystywane jako część strategii content marketingowej firmy – przyznaje Cezary Gromko.

Innym rozwiązaniem wprowadzanym do biur są monitory interaktywne, które pozwalają wizualizować pomysły i podbijają kreatywność pracy projektowej. Technologia USB-C umożliwia zaś połączenie biurowych laptopów, monitorów, zasilania oraz akcesoriów peryferyjnych za pomocą jednego kabla i pozostawienie „czystego stołu”.

Rozwój technologii LED oraz miniaturyzacja urządzeń sprawia, że nowoczesne rozwiązania audio-video są bardziej dyskretne i estetyczne. Innowacyjne miejsca pracy wykorzystują też interaktywne przestrzenie w strefach relaksu, w których pracownicy mogą angażować się w różnorodne, kreatywne formy rozrywki i edukacji.

Zapisy prawne umów

O nowych zapisach w umowach mówi w raporcie Andrzej Szmigiel, Partner w spółce prawniczej DECISIVE Szmigiel, Papros, Gregorczyk. – Nowością w umowach najmu są klauzule dotyczące Service Level Agreement, które zabezpieczają poziom usług świadczonych przez wynajmujących. W umowach najmu coraz częściej pojawiają się również klauzule wymagające od wynajmujących posiadania odpowiednich certyfikatów dla budynków, stosowania energooszczędnych rozwiązań i zielonej energii – mówi Andrzej Szmigiel.

Coraz więcej najemców stara się wprowadzać klauzule umożliwiające negocjowanie indywidualnych umów na dostawę energii oraz zapewnienie technicznych możliwości do samodzielności w tym zakresie. Coraz większą wagę przykłada się też do precyzyjnego zdefiniowania i uwzględniania kwestii siły wyższej. Nowe zapisy umów dotyczą również sankcji wprowadzonych przez USA i Unię Europejskę w związku z działaniami reżimów totalitarnych, którymi objęte zostały niektóre podmioty.

Starachowickie CH Galardia, inwestycja wybudowana przez Stage Capital oraz Sierra Balmain, zmieniło właściciela. Zostało nim Future Estate. Umowę finalizującą transakcję podpisano 26 września 2024 r. Wyłącznym agentem doradzającym sprzedającemu w procesie był Avison Young.

Galardia to pierwsze, nowoczesne centrum handlowo-rozrywkowe w Starachowicach, oferujące 18 000 mkw GLA. Zostało otwarte w październiku 2014 roku, zapewniając klientom dostęp do ponad 50. sklepów i punktów usługowych popularnych polskich i międzynarodowych marek takich jak Reserved, Carry, Media Expert, Jysk, Rossmann, Smyk, Martes Sport, Empik, CCC, Mohito, House, Cropp, Sinsay, Pepco, Deichmann, Ochnik, a także pierwsze w regionie wielosalowe kino Helios, z czterema ekranami dla ponad 600 widzów.

W momencie budowy centrum, jego właścicielem był Stage Capital, europejski inwestor finansowy, skupiający się na nieruchomościach komercyjnych w Europie Środkowo Wschodniej, a współwłaścicielem Sierra Balmain, jedna z wiodących firm doradczych na polskim ryku nieruchomości komercyjnych. Sierra Balmain świadczyła wsparcie dla Stage Capital w zakresie projektu i budowy obiektu oraz komercjalizacji. Od 2014 r. odpowiadała również za wszystkie aspekty zarządzania aktywami, zarządzania nieruchomością oraz leasing, pozycjonując centrum jako jedno z czołowych obiektów handlowych na lokalnym rynku i zapewniając mu w dniu otwarcia 98% wynajęcia, a w kolejnych latach 100% komercjalizacji.

„Kiedy nabyliśmy tę lokalizację w 2012 roku, naszym zamiarem było stworzenie Centrum Galardia z takim doborem najemców, który oferowałby klientom szeroki wachlarz opcji zakupowych. - komentuje James Huckle, Partner w Stage Capital. - W 2023 roku Galardia przyjęła 2,3 miliona klientów, a w ostatnich latach odnotowywała solidny wzrost odwiedzalności i sprzedaży, ze znacznym zwiększeniem po otwarciu Kauflandu w 2022 roku. Wyjście z inwestycji podkreśla naszą wiarę w polski rynek handlowy i oznacza zakończenie udanej inwestycji z naszym partnerem operacyjnym, Sierra Balmain.”

„Centrum Handlowe Galardia to świetny przykład dobrze funkcjonującego centrum handlowego. - komentuje Michał Ćwikliński, Dyrektor Regionalny na region EMEA w Avison Young - W momencie zamknięcia transakcji było w pełni wynajęte renomowanym najemcom. Doskonałe skomunikowanie w obrębie Starachowic i okolicznych miast zapewnia dobrą odwiedzalność i stabilne przychody. Transakcja ta pokazuje, że na rynku nadal istnieje duże zainteresowanie nabywaniem większych, dobrze prosperujących obiektów handlowych”.

Paweł Zieliński dołącza do zespołu Wynajmu Powierzchni Biurowych (Office Agency) i obejmuje stanowisko Senior Consultant.

Paweł jest związany z rynkiem najmu powierzchni biurowych od wielu lat. Doświadczenie zawodowe zdobywał pracując w takich firmach jak m.in. Dom Development, Nuvalu, a ostatnio – w CPI Property Group, gdzie odpowiadał za procesy komercjalizacji takich warszawskich biurowców jak Central Tower, Atrium Centrum, Atrium Plaza, Prosta 69 czy WFC.

W Avison Young Paweł dołącza do zespołu, z którym miał okazję już wcześniej pracować. Będzie wspierał najemców w pozyskiwaniu nowej powierzchni a także w procesach renegocjacji umów w biurach zarówno w Warszawie jak i w innych miastach w Polsce.

Avison Young uruchomił linię biznesową Office Agency w połowie 2022 roku, pozyskując cały zespół ekspertów. Od tego czasu zespół sfinalizował wiele istotnych transakcji z klientami zarówno z sektora komercyjnego, jak i publicznego, w tym jedną z największych transakcji zrealizowanych na polskim rynku najmu biurowego w 2024 roku.

„Z Pawłem znamy się od lat i świetnie rozumiemy w kwestiach zawodowych. - komentuje Dominik Pawlak, Director, Office Agency w Avison Young – Paweł, podobnie jak Aleksandra Mącik, która także dołączyła niedawno do naszego zespołu, wnoszą cenne doświadczenie, wywodzące się również od właścicieli nieruchomości biurowych.”